Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực từ người tiêu dùng đòi hỏi trách nhiệm môi trường ngày càng tăng, “logistics xanh” đang nổi lên như một chiến lược tất yếu để các doanh nghiệp giao nhận duy trì tính cạnh tranh và phát triển bền vững. Không chỉ là một xu hướng, logistics xanh (green logistics) chính là chìa khóa cân bằng giữa hiệu quả kinh tế và trách nhiệm môi trường trong chuỗi cung ứng hiện đại.
1. Logistics xanh là gì?
Logistics xanh đề cập đến việc tích hợp các hoạt động thân thiện với môi trường trong toàn bộ quy trình logistics – từ vận chuyển, lưu kho, đóng gói đến xử lý hàng hóa. Mục tiêu là giảm thiểu phát thải khí nhà kính, tiêu thụ năng lượng và hạn chế chất thải ra môi trường mà không làm suy giảm hiệu quả vận hành hoặc chi phí logistics tổng thể.
Các yếu tố chính của logistics xanh gồm:
-
Sử dụng phương tiện tiết kiệm nhiên liệu hoặc xe điện
-
Tối ưu tuyến đường và tải trọng
-
Thiết kế bao bì thân thiện môi trường
-
Ứng dụng công nghệ theo dõi và kiểm soát khí thải CO₂
2. Vì sao logistics xanh trở thành xu hướng tất yếu?
a. Áp lực môi trường và chính sách toàn cầu
Theo báo cáo của IPCC, ngành vận tải chiếm khoảng 14% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Nhiều quốc gia như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản đang áp dụng chính sách kiểm soát phát thải nghiêm ngặt, đánh thuế carbon và yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng.
Điều này buộc các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và nhà cung cấp logistics phải chuyển mình theo hướng “xanh hóa” nếu không muốn bị loại khỏi các chuỗi giá trị toàn cầu.
b. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến môi trường
Một khảo sát từ Deloitte (2024) cho thấy hơn 60% người tiêu dùng toàn cầu sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm có chuỗi cung ứng bền vững. Điều này làm tăng áp lực lên các nhà sản xuất và nhà cung cấp dịch vụ logistics trong việc minh bạch hoá và cải thiện hoạt động vận hành.
3. Các giải pháp logistics xanh đang được áp dụng
a. Tối ưu hóa vận chuyển
-
Tăng cường ghép hàng, giảm vận chuyển rỗng
-
Lựa chọn tuyến đường ngắn nhất, tránh tắc nghẽn
-
Áp dụng công nghệ TMS (Transportation Management System) để theo dõi và điều phối hiệu quả
Ví dụ: Công ty DHL đã giảm 30% lượng xe chạy rỗng nhờ ứng dụng AI trong điều phối vận tải.
b. Sử dụng phương tiện vận tải ít phát thải
-
Xe tải điện, xe hybrid, tàu sử dụng nhiên liệu sạch (LNG)
-
Giao hàng chặng cuối (last-mile) bằng xe đạp điện hoặc drone
Tại Việt Nam, các startup như Ahamove, Giao hàng nhanh đã thử nghiệm giao hàng bằng xe điện, góp phần giảm đáng kể tiếng ồn và khí thải trong đô thị.
c. Nhà kho thông minh và tiết kiệm năng lượng
-
Lắp đặt pin năng lượng mặt trời, hệ thống chiếu sáng LED, cảm biến nhiệt độ
-
Tự động hóa kho bằng robot để giảm chi phí vận hành và tiêu thụ điện
d. Bao bì sinh thái
-
Tái sử dụng hoặc sử dụng vật liệu phân hủy sinh học
-
Tối ưu kích thước bao bì để giảm thể tích hàng hóa
-
Loại bỏ bọc nhựa và thay bằng giấy tái chế
4. Lợi ích khi triển khai logistics xanh
| Lợi ích | Mô tả |
|---|---|
| Tiết kiệm chi phí dài hạn | Giảm nhiên liệu, giảm tổn thất, tăng hiệu quả vận hành |
| Nâng cao hình ảnh thương hiệu | Gắn liền với giá trị bền vững, dễ tiếp cận khách hàng trẻ |
| Tuân thủ quy định quốc tế | Dễ dàng xuất khẩu sang các thị trường yêu cầu chuỗi cung ứng carbon thấp |
| Tăng khả năng cạnh tranh | Đáp ứng yêu cầu từ các nhà bán lẻ lớn như Walmart, Amazon, IKEA |
5. Thách thức trong triển khai logistics xanh
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, logistics xanh vẫn đối mặt một số trở ngại:
-
Chi phí đầu tư ban đầu cao (mua phương tiện điện, nâng cấp kho)
-
Thiếu hạ tầng hỗ trợ tại Việt Nam, như trạm sạc xe điện, mạng lưới xe điện tải trọng lớn
-
Thiếu nhân sự có kỹ năng vận hành logistics xanh
-
Thiếu chính sách ưu đãi cụ thể cho doanh nghiệp logistics đầu tư “xanh”
6. Doanh nghiệp Việt Nam nên bắt đầu từ đâu?
Đối với các doanh nghiệp giao nhận/logistics trong nước, việc triển khai logistics xanh không nhất thiết phải đồng loạt và tốn kém. Thay vào đó, nên áp dụng chiến lược từng bước:
-
Đo lường và giám sát phát thải CO₂ hiện tại
-
Tối ưu quy trình vận hành bằng công nghệ TMS, WMS, ERP
-
Ưu tiên các phương tiện mới tiết kiệm nhiên liệu
-
Đào tạo nhân sự về logistics xanh và quản lý bền vững
-
Xây dựng báo cáo ESG để tăng uy tín với đối tác quốc tế
7. Case Study: Maersk và hành trình giảm phát thải
Maersk – hãng tàu container lớn nhất thế giới – đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2040. Họ đầu tư vào tàu chạy bằng methanol xanh, sử dụng blockchain để theo dõi phát thải chuỗi cung ứng và tối ưu các tuyến đường vận tải. Đây là ví dụ điển hình cho doanh nghiệp Việt muốn học hỏi trong hành trình chuyển đổi xanh.
Logistics xanh không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp logistics trong thời kỳ hội nhập sâu và biến đổi khí hậu. Đầu tư vào logistics xanh hôm nay chính là xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững cho ngày mai.
Xem thêm:
Vai trò của 3PL trong tối ưu vận hành doanh nghiệp xuất khẩu
Xu hướng giao hàng xanh trong vận chuyển nội địa
Xu hướng xanh trong hàng không – bước tiến mới tại sân bay Đông Nam Á
